Przepuklina kręgosłupa — objawy, przyczyny oraz leczenia

Przepuklina kręgosłupa — rodzaje

Przepuklina jądra miażdżystego polega na tym, że miękki, galaretowaty rdzeń jądra miażdżystego wypycha się przez uszkodzoną tarczę dyskową. Przepuklina kręgosłupa może dotyczyć różnych jego odcinków, przy czym w 70% przypadków lokalizuje się ją w odcinku lędźwiowym, a w 20% w odcinku szyjnym. 

Przepukliny dysku międzykręgowego:

• Przepuklina kręgosłupa odcinka lędźwiowego: Występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, często powodując ból w dolnej części pleców oraz promieniujący ból nóg.
• Przepuklina kręgosłupa odcinka szyjnego: Pojawia się w odcinku szyjnym kręgosłupa, powodując ból w okolicy szyi i ramion, a także może wpływać na funkcje rąk.
• Przepuklina kręgosłupa odcinka piersiowego: Jest stosunkowo rzadka i pojawia się w odcinku piersiowym kręgosłupa, co może powodować ból w okolicy klatki piersiowej.

Ostateczna diagnoza rodzaju przepukliny kręgosłupa jest ustalana przez lekarza na podstawie badania klinicznego oraz badań obrazowych (np. rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej). Każdy rodzaj dyskopatii może powodować nieco inne dolegliwości i wymaga indywidualnego podejścia do leczenia.

Objawy przepukliny kręgosłupa

W wyniku przepukliny często dochodzi do ucisku na nerwy kręgosłupa, co objawia się bólem pleców, promieniującym bólem w nogach lub ramionach, mrowieniem, osłabieniem mięśni, a nawet trudnościami z kontrolą czynności układu moczowego i jelit.  Objawy przepukliny kręgosłupa mogą być różne i zależą od odcinka kręgosłupa, którego dotyczą, stopnia uszkodzenia dysku oraz ewentualnego ucisku na nerwy kręgosłupa. Najczęstsze objawy dyskopatii obejmują:

• Ból pleców: Wielu pacjentów z przepukliną doświadcza bólu w okolicy kręgosłupa. Ból może być ostry lub przewlekły i zwykle wzrasta podczas wykonywania ruchów, a także może promieniować do nóg lub rąk, w zależności od lokalizacji przepukliny.
• Dyskomfort lub utrata czucia: Dyskopatia może prowadzić do ucisku na nerwy kręgosłupa, co objawia się mrowieniem, osłabieniem mięśni, a nawet utratą czucia w obszarach, które zaopatruje dany nerw.
• Zmiany w czynności układu moczowego i jelit: W zaawansowanych przypadkach choroby pacjenci mogą doświadczać dolegliwości związanych z kontrolą czynności układu moczowego i jelit, co wymaga pilnej interwencji medycznej.

Przyczyny przepukliny kręgosłupa

Przepuklina kręgosłupa zazwyczaj wynika z uszkodzenia międzykręgowego dysku, który działa jako amortyzator pomiędzy kręgami. Główne przyczyny przepukliny kręgosłupa obejmują:

• Degeneracja dysku: Proces starzenia się powoduje, że dyski międzykręgowe stają się mniej elastyczne i bardziej podatne na uszkodzenia. Jest to wynikiem zwiększającej się tendencji krążków międzykręgowych do utraty zawartości wody i włókien składowych. Zmiany zwyrodnieniowe w połączeniu ze zużywaniem się pozostałych elementów kręgosłupa, a także osłabienie okolicznych mięśni przykręgosłupowych, nawet przy niewielkim obciążeniu mogą doprowadzić do pęknięcia pierścienia włóknistego, a tym samym do przepukliny.
• Nagłe urazy: Nagłe ruchy, takie jak zgięcie-wyprost, nadmierne skręcenie tułowia, upadek na plecy przy znacznym obciążeniu, wypadek samochodowy lub inny nagły uraz może spowodować uszkodzenie dysku i doprowadzić do przepukliny.
• Nadmierna aktywność fizyczna: Możliwe jest także rozerwanie zdrowego dysku w wyniku nieprawidłowego ruchu lub nadmiernego wysiłku. Wykonywanie ciężkiej pracy, podnoszenie ciężarów bez odpowiednich technik czy uprawianie sportów zwiększających obciążenie kręgosłupa może zwiększać ryzyko przepukliny.
• Czynniki genetyczne: Dziedziczne predyspozycje do problemów z dyskami międzykręgowymi mogą zwiększyć ryzyko rozwoju przepukliny.

Przepuklina kręgosłupa — stopnie zaawansowania choroby

Przepuklina kręgosłupa to uraz, który może prowadzić do uszkodzenia krążka międzykręgowego. Istnieją trzy stopnie uszkodzenia kręgosłupa w wyniku przepukliny kręgosłupa:

• Pierwszy stopień: Protruzja to początkowy etap, w którym dochodzi do niewielkiego uszkodzenia wewnętrznych włókien pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego. Zewnętrzne warstwy pierścienia pozostają nienaruszone, a objawy bólowe nie muszą być obecne, choć przepuklina może być widoczna na badaniach obrazowych, takich jak MRI lub TK. W tym przypadku jądro miażdżyste przesuwa się w kierunku pierścienia włóknistego, ale nie wychodzi poza niego, co oznacza, że nie uszkadza otaczających struktur.
• Drugi stopień: Ekstruzja to bardziej zaawansowany etap, w którym następuje całkowite przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego i wyraźne uwypuklenie krążka międzykręgowego, co jest widoczne na badaniach obrazowych. Może to prowadzić do objawów bólowych obejmujących obszar nerwów unerwianych przez korzenie nerwowe wychodzące z rdzenia kręgowego. W drugim stopniu przepukliny jądro miażdżyste przesuwa się w kierunku pierścienia włóknistego i wydostaje się poza niego, ale nie uszkadza korzeni nerwowych.
• Trzeci stopień: Sekwestracja, stanowi najbardziej zaawansowany stopień przepukliny. W tym etapie dochodzi nie tylko do uwypuklenia jądra miażdżystego, ale także do jego rozlania, co jest opisywane jako stadium, w którym pacjent odczuwa paraliżujący ból, który uniemożliwia poruszanie się. W takiej sytuacji niezbędna jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna, w celu naprawy uszkodzonych struktur i złagodzenia bólu oraz innych objawów. W najbardziej zaawansowanym stopniu przepukliny jądro miażdżyste przesuwa się w kierunku pierścienia włóknistego i wychodzi poza niego, uszkadzając korzenie nerwowe.

Stopień przepukliny kręgosłupa jest ważny dla oceny jej nasilenia i określenia planu leczenia. Leczenie przepukliny może obejmować podejścia zarówno zachowawcze, takie jak fizjoterapia i leki przeciwbólowe, jak i interwencje chirurgiczne w bardziej zaawansowanych przypadkach. Ostateczna decyzja o leczeniu zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta i dokładnej oceny lekarza.

Sposoby leczenia przepukliny kręgosłupa

Przepuklina kręgosłupa to poważna choroba, która może prowadzić do upośledzenia ruchu i utraty komfortu życia. Dlatego ważne jest, aby przy pierwszych objawach bólu pleców skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zminimalizować ryzyko długotrwałych konsekwencji. Leczenie przepukliny kręgosłupa zależy od stopnia uszkodzenia dysku i objawów pacjenta.

• Leczenie zachowawcze: Ludzki organizm jest w stanie regenerować własne tkanki, w odpowiednich warunkach. W łagodnych przypadkach przepukliny kręgosłupa leczenie może ograniczać się do odpoczynku, dbania o odpowiedni poziom odżywienia i nawodnienia, unikania działań obciążających kręgosłup i przyjmowania leków przeciwbólowych. W celu zmniejszania bólu jest również wykorzystywana fizjoterapia i masaże.
• Zabiegi interwencyjne: Jeśli ból jest intensywny lub leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, lekarz może zalecić inwazyjne procedury, takie jak zastrzyki przeciwbólowe lub blokady nerwów, które pomagają zmniejszyć ból i stan zapalny.
• Chirurgia: W przypadkach zaawansowanych, gdy inne metody leczenia zawodzą, może być konieczny zabieg chirurgiczny. Podczas operacji usunięcia przepukliny, chirurg usuwa uszkodzony fragment dysku i stabilizuje kręgosłup.

Wspomaganie leczenia przepukliny – rehabilitacja kręgosłupa

Przepuklina kręgosłupa może skutkować poważnymi zmianami w postawie ciała oraz ogólnym bólem, co wprowadza pacjenta w stan tzw. „shiftu”, czyli przekoszenia sylwetki w wyniku kompensacji organizmu. Powstające napięcia powodują zmiany w postawie ciała jak i w dynamice poruszania się, np. chodu czy skłonu w przód. Celem rehabilitacji przepukliny kręgosłupa jest wspieranie procesów regeneracji uszkodzonego krążka międzykręgowego oraz zmniejszanie napięcia w układzie nerwowym i mięśniach. Fizjoterapeuci dążą do umożliwienia pacjentowi dowolnego ruchu w kręgosłupie, sukcesywnej eliminacji przepukliny oraz kontrolują stan zapalny, zapobiegając jego nadmiernemu rozprzestrzenianiu się. Techniki rozluźniające, terapie manualne, masaż tkanek głębokich i inne metody pomagają w redukcji napięć wywołanych przez układ nerwowy, ale głównym celem rehabilitacji pozostaje przerwanie błędnego cyklu i stworzenie sprzyjającego środowiska dla regeneracji.  

Ćwiczenia podczas rehabilitacji przepukliny kręgosłupa

Ćwiczenia odgrywają kluczową rolę w rehabilitacji przepukliny kręgosłupa. Prawidłowo dobrane ćwiczenia pomagają zmniejszyć ból, poprawić elastyczność kręgosłupa, wzmocnić mięśnie oraz przyspieszyć proces regeneracji uszkodzonego krążka międzykręgowego. Poniżej przedstawiono ogólne zasady, jakie warto uwzględnić w rehabilitacyjnym programie ćwiczeń:

1. Konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą: Zawsze należy zacząć od konsultacji z profesjonalistą, który oceni stan kręgosłupa i pomoże określić, jakie ćwiczenia są odpowiednie dla danego przypadku.
2. Równowaga między rozciąganiem a wzmacnianiem: Program ćwiczeń powinien uwzględniać zarówno ćwiczenia na wzmacnianie mięśni, jak i na rozciąganie. Wzmacnianie mięśni wspiera kręgosłup, a rozciąganie pomaga zmniejszyć napięcia mięśni i poprawić elastyczność.
3. Ćwiczenia na stabilizację kręgosłupa: To ćwiczenia skupiające się na wzmocnieniu mięśni, które utrzymują kręgosłup w stabilnej pozycji. Przykładowe ćwiczenia to plank czy podnoszenie nóg w leżeniu na plecach.
4. Ćwiczenia rozciągające: Pomagają one w rozluźnieniu napiętych mięśni i zwiększeniu elastyczności. Przykładowe ćwiczenia obejmują skłony, rozciąganie na drążku, czy tzw. koci grzbiet.
5. Ćwiczenia na koordynację i stabilność: Pomagają w poprawie równowagi i ogólnej postawy ciała, co jest ważne w przypadku przepukliny kręgosłupa.
6. Ćwiczenia oddechowe: Właściwa technika oddychania podczas wykonywania ćwiczeń może pomóc w zmniejszeniu napięć mięśni i zwiększeniu przepływu krwi do uszkodzonego obszaru.
7. Unikanie ćwiczeń obciążających kręgosłup: Ćwiczeń takich jak przysiady ze sztangą czy podnoszenie ciężarów należy stanowczo unikać, ponieważ mogą zwiększać nacisk na krążki międzykręgowe i prowadzić do nasilenia dolegliwości.
8. Regularność i ostrożność: Regularność wykonywania ćwiczeń jest kluczowa dla osiągnięcia jak najlepszych efektów. Zbyt intensywne lub źle wykonywane ćwiczenia mogą nasilić dolegliwości.

Ćwiczenia w rehabilitacji przepukliny kręgosłupa pomagają w zmniejszeniu bólu, przywróceniu elastyczności i ruchomości kręgosłupa oraz wzmocnieniu mięśni, które podtrzymują kręgosłup. Poprawiają one również równowagę, koordynację i ogólną postawę ciała. Warto pamiętać, że każdy przypadek jest inny, dlatego indywidualne podejście i konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą jest niezwykle istotna w opracowaniu skutecznego programu leczenia, rehabilitacji i ćwiczeń.