Kategoria: Układ krążenia

Układ krążenia (systema cardiovasculare) stanowi jeden z najważniejszych i najbardziej złożonych systemów w organizmie człowieka, odpowiedzialny za transport krwi, tlenu, składników odżywczych oraz produktów przemiany materii do wszystkich tkanek organizmu. Ten niezwykle precyzyjny system biologiczny pracuje nieprzerwanie przez całe życie, wykonując miliardy cyklów pompowania krwi i zapewniając homeostazę organizmu.

Układ krążenia – budowa

Centralne elementy układu krążenia to:

Serce (cor) – pompa biologiczna organizmu

Serce stanowi centralny organ układu krążenia, zlokalizowany w śródpiersiu (mediastinum) między płucami. Ten mięśniowy organ o masie około 300-350 gramów składa się z czterech jam: dwóch przedsionków (atria) i dwóch komór (ventriculi). Ściana serca (paries cordis) zbudowana jest z trzech warstw: wsierdzia (endocardium), mięśnia sercowego (myocardium) oraz nasierdzia (epicardium).

Układ krążenia – anatomia komór serca

Lewa komora (ventriculus sinister) charakteryzuje się najgrubszą ścianą mięśniową, co wynika z konieczności pompowania krwi do całego organizmu przez krążenie duże. Prawa komora (ventriculus dexter) ma cieńszą ścianę, ponieważ pompuje krew jedynie do płuc przez krążenie małe. Między komorami znajduje się przegroda międzykomorowa (septum interventriculare), która zapobiega mieszaniu się krwi utlenowanej z nieutlenowaną.

Układ krążenia to system naczyniowy

Tętnice (arteriae) – naczynia odprowadzające

Tętnice to naczynia krwionośne odprowadzające krew z serca do tkanek obwodowych. Największą tętnicą w organizmie jest aorta (aorta), która odchodzi z lewej komory i rozgałęzia się na liczne tętnice mniejszego kalibru. Ściana tętnic składa się z trzech warstw: błony wewnętrznej (tunica intima), błony środkowej (tunica media) oraz błony zewnętrznej (tunica adventitia).

Żyły (venae) – naczynia doprowadzające

Żyły transportują krew z tkanek obwodowych z powrotem do serca. Największymi żyłami w organizmie są żyła główna górna (vena cava superior) i żyła główna dolna (vena cava inferior), które uchodzą do prawego przedsionka. Żyły charakteryzują się cieńszą ścianą niż tętnice oraz obecnością zastawek zapobiegających cofaniu się krwi.

Naczynia włosowate (capillaria)

Naczynia włosowate stanowią najdrobniejsze elementy układu naczyniowego, o średnicy 5-10 mikrometrów. To właśnie w naczyniach włosowatych zachodzi wymiana gazów, składników odżywczych i produktów przemiany materii między krwią a tkankami.

Fizjologia układu krążenia

Krążenie małe (płucne)

Krążenie małe (circulatio pulmonalis) rozpoczyna się w prawej komorze, skąd krew żylna przepływa przez pień płucny (truncus pulmonalis) do płuc. W pęcherzykach płucnych (alveoli) zachodzi wymiana gazowa – krew oddaje dwutlenek węgla i pobiera tlen. Utlenowana krew powraca do lewego przedsionka przez żyły płucne (venae pulmonales).

Krążenie duże (systemowe)

Krążenie duże (circulatio systemica) zaczyna się w lewej komorze, skąd utlenowana krew jest pompowana przez aortę do wszystkich narządów i tkanek organizmu. Po oddaniu tlenu i składników odżywczych krew żylna powraca do prawego przedsionka przez system żył głównych.

Cykl pracy serca

Praca serca składa się z dwóch głównych faz: skurczu (systole) i rozkurczu (diastole). Podczas skurczu komory wypychają krew do tętnic, natomiast podczas rozkurczu komory wypełniają się krwią z przedsionków. Cały cykl sercowy trwa około 0,8 sekundy przy częstości 75 uderzeń na minutę.