Arytmia serca – jakie są objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Arytmia serca to zaburzenie rytmu pracy serca, które dotyka miliony ludzi na całym świecie i stanowi jedno z najczęstszych schorzeń kardiologicznych. W Polsce schorzenie nabiera szczególnego znaczenia - szacuje się, że na migotanie przedsionków, najczęstszy typ arytmii, cierpi prawie milion osób. Arytmia może przybierać różne formy, od łagodnych zaburzeń rytmu po zagrażające życiu stany wymagające natychmiastowej interwencji medycznej. Współczesna medycyna oferuje coraz bardziej zaawansowane metody diagnostyki i leczenia, które znacząco poprawiają rokowanie pacjentów z zaburzeniami rytmu serca.

 Arytmia serca – jakie są objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Arytmia serca – jakie są objawy?

Arytmia serca może przybierać bardzo zróżnicowane objawy, które zależą od rodzaju zaburzenia rytmu oraz jego nasilenia. Najczęściej występującym objawem w przypadkach, gdy występuje arytmia serca, jest kołatanie serca, opisywane przez pacjentów jako uczucie „trzepotania” lub „przeskakiwania” uderzeń w klatce piersiowej. Osoby, u których rozpoznano arytmię serca, często skarżą się na uczucie szybkiego lub wolnego bicia serca, które nie ma związku z wysiłkiem fizycznym czy stresem.

Do charakterystycznych objawów arytmii serca należą również zawroty głowy i osłabienie, które mogą prowadzić do omdleń, szczególnie w przypadku poważnych zaburzeń rytmu. Duszność i trudności w oddychaniu to kolejne częste dolegliwości, które mogą wystąpić zarówno w spoczynku, jak i podczas aktywności. Pacjenci zgłaszają także ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, uczucie niepokoju oraz zmęczenie bez wyraźnej przyczyny

Szczególnie niepokojące są objawy alarmowe, które wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Do nich należą:

  • nagłe, silne osłabienie,
  • utrata przytomności nawet chwilowa,
  • intensywne zawroty głowy,
  • duszność spoczynkowa oraz uczucie silnego ucisku w klatce piersiowej.

Wyjątkowo niebezpieczne są symptomy pojawiające się nagle bez oczywistej przyczyny, szczególnie w nocy lub po odpoczynku.

Ważne jest, że część arytmii może przebiegać bezobjawowo i być wykrywana przypadkowo podczas rutynowych badań. Nowoczesne technologie, takie jak smartwatche z funkcją EKG, mogą pomóc w codziennym monitorowaniu rytmu serca i wczesnym wykrywaniu nieprawidłowości. Apple Watch z funkcją powiadomień o arytmii może wykryć migotanie przedsionków u osób powyżej 22 lat, co stanowi przełom w prewencji.

Diagnostyka kardiologiczna to kluczowy element monitorowania arytmii serca
Diagnostyka kardiologiczna to kluczowy element monitorowania arytmii serca

Arytmia serca – jakie są przyczyny?

Przyczyny arytmii serca są niezwykle zróżnicowane i mogą obejmować zarówno wrodzone predyspozycje, jak i nabyte choroby układu sercowo-naczyniowego. Najczęstszą przyczyną arytmii komorowych jest choroba niedokrwienna serca, która w 98% przypadków wynika z miażdżycy tętnic wieńcowych. Do głównych czynników sercowych zalicza się również niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego, wady wrodzone serca oraz kardiomiopatie.

Zaburzenia elektrolitowe, szczególnie niedobory potasu, magnezu i wapnia, stanowią istotną przyczynę zaburzeń rytmu serca. Choroby tarczycy, zwłaszcza nadczynność, mogą prowadzić do poważnych arytmii, które ustępują po wyleczeniu podstawowego schorzenia. Przewlekła obturacyjna choroba płuc zaburza wymianę gazową i obciąża pracę serca, przyczyniając się do rozwoju arytmii.

Czynniki stylu życia odgrywają kluczową rolę w rozwoju zaburzeń rytmu serca. Przewlekły stres, nadmierne spożycie kofeiny i alkoholu oraz palenie tytoniu znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia arytmii. Otyłość, insulinooporność, cukrzyca i zespół metaboliczny to modyfikowalne czynniki ryzyka, na które mamy bezpośredni wpływ.

Działanie niektórych leków, paradoksalnie również preparatów antyarytmicznych, może wywoływać zaburzenia rytmu serca w mechanizmie proarytmicznym. Choroby jamy brzusznej, układu nerwowego oraz schorzenia układowe jak sarkoidoza czy zapalenie wielomięśniowe mogą również prowadzić do arytmii. Wrodzone predyspozycje genetyczne i rodzinne obciążenia stanowią niemodyfikowalne czynniki ryzyka.

Arytmia serca – sposoby leczenia

Najnowsze metody leczenia – elektroporacja

Przełomem w leczeniu arytmii serca jest wprowadzenie elektroporacji (PFA – Pulsed Field Ablation), najnowocześniejszej metody ablacji wykorzystującej ultrakrótkie impulsy elektryczne. W Polsce pierwsze zabiegi tej metodą wykonano w 2024 i 2025 roku w ośrodkach w Poznaniu, Lublinie i Olsztynie. Elektroporacja różni się od tradycyjnych metod ablacji tym, że powoduje nie-termiczne uszkodzenie komórek mięśnia sercowego w precyzyjnie wybranych miejscach.

Kluczową zaletą elektroporacji jest wysoce selektywne działanie, które minimalizuje ryzyko uszkodzenia sąsiadujących tkanek, takich jak naczynia krwionośne, nerwy czy struktury układu pokarmowego. Metoda nie zmienia temperatury tkanki, co sprawia, że jest bezpieczniejsza dla innych obszarów serca. Skuteczność technologii została potwierdzona w badaniach opublikowanych w journals EUROPACE oraz NATURE MEDICINE – zastosowanie cewnika Sphere-9 pozwala osiągnąć ponad 80% skuteczności w zapobieganiu nawrotom arytmii przedsionkowych w ciągu roku po zabiegu.

Kryoablacja – kontrolowane zamrażanie tkanek

Kryoablacja serca to inwazyjna metoda leczenia arytmii serca, polegająca na kontrolowanym zamrażaniu określonych fragmentów tkanki serca. Zabieg ten wykorzystuje skrajnie niskie temperatury, które działają mniej agresywnie na tkanki i mogą zmniejszać ryzyko powikłań w porównaniu do klasycznej ablacji prądem o częstotliwości radiowej. Krioablacja jest szczególnie polecana pacjentom z migotaniem przedsionków, częstoskurczami nadkomorowymi czy innymi opornymi na leki zaburzeniami rytmu.

Metody hybrydowe i leczenie łączone

Małoinwazyjne hybrydowe leczenie zaburzenia rytmu serca łączy chirurgiczną ablację z zabiegiem przezskórnym. U pacjentów z przetrwałym migotaniem przedsionków, gdzie skuteczność przezskórnej ablacji jest ograniczona, stosuje się terapię łączoną – w pierwszym etapie wykonuje się małoinwazyjny chirurgiczny zabieg ablacji wraz z zamknięciem uszka lewego przedsionka z dostępu torakoskopowego. Dużą zaletą tej metody jest jednoczesne zamknięcie uszka lewego przedsionka, co umożliwia odstawienie leków przeciwkrzepliwych.

Sztuczna inteligencja w diagnostyce arytmii serca

Rewolucją w diagnostyce arytmii jest zastosowanie algorytmów sztucznej inteligencji. Najnowsze badania opublikowane w „Nature Medicine” pokazują, że nowe algorytmy AI rozpoznają arytmię serca 14 razy bardziej skutecznie od techników EKG. DeepRhythmAI (DRAI), opracowany przez polską firmę Medicalgorithmics, został wytrenowany na danych obejmujących ponad 3,6 miliona dni zapisów EKG. To największe na świecie badanie dotyczące zastosowania sztucznej inteligencji w diagnostyce arytmii serca, obejmujące ponad 200 tysięcy dni danych EKG od ponad 14 tysięcy dorosłych pacjentów.

Arytmia serca – pomoc sztucznej inteligencji

Arytmia serca – telemedycyna i zdalne monitorowanie

Telemonitoring elektrokardiograficzny umożliwia wykrycie, udokumentowanie oraz ocenę nieprawidłowej funkcji elektrycznej serca w czasie codziennej aktywności i zwiększa szansę postawienia trafnej diagnozy. Rozwiązania telemedyczne w kardiologii skutecznie eliminują bariery czasowe i geograficzne w tradycyjnych sposobach świadczenia leczenia. Urządzenia noszone, takie jak smartwatche Samsung Galaxy Watch z funkcją powiadamiania o nieregularnej pracy serca (IHRN), aktywnie monitorują rytm serca, wykrywając objawy migotania przedsionków.

Farmakoterapia i metody tradycyjne

Leczenie farmakologiczne pozostaje podstawą terapii wielu rodzajów arytmii. Stosuje się leki antyarytmiczne regulujące rytm serca, beta-blokery kontrolujące częstość akcji serca oraz leki przeciwkrzepliwe zapobiegające powikłaniom zakrzepowo-zatorowym. W przypadkach zagrażających życiu stosuje się kardiowersję – przywracanie prawidłowego rytmu za pomocą impulsu elektrycznego.

Nowoczesne urządzenia wszczepiane, takie jak stymulatory serca przy bradykardii oraz kardiowertery-defibrylatory (ICD) chroniące przed nagłym zatrzymaniem krążenia, znacząco poprawiają rokowanie pacjentów z poważnymi zaburzeniami rytmu serca. Możliwość zdalnego monitorowania tych urządzeń pozwala na ciągłą kontrolę stanu pacjenta.

Arytmia serca – nowe wytyczne i zalecenia

Nowe Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczące migotania przedsionków, ogłoszone podczas Kongresu ESC w Londynie w 2024 roku, wprowadzają ścieżkę postępowania AF-CARE. Akronim ten obejmuje: C – leczenie chorób współistniejących i eliminowanie czynników ryzyka, A – profilaktykę udaru, R – kontrolę objawów wraz z regulacją częstości i rytmu serca, E – bieżącą dynamiczną ocenę stanu pacjentów.

Aktualne zalecenia kładą szczególny nacisk na leczenie chorób współistniejących i eliminowanie czynników ryzyka. Migotanie przedsionków często współistnieje z nadciśnieniem tętniczym, otyłością, cukrzycą czy niewydolnością serca, a skuteczne leczenie tych chorób wpływa na zahamowanie progresji arytmii. Ważne jest również eliminowanie czynników ryzyka poprzez ograniczenie spożycia alkoholu i regularne ćwiczenia fizyczne.

Regularne ćwiczenia oraz zdrowa dieta pozwala zachować zdrowe serce
Regularne ćwiczenia oraz zdrowa dieta pozwala zachować zdrowe serce

Rola GE HealthCare w nowoczesnej diagnostyce arytmii serca

GE HealthCare, jeden z trzech największych producentów technologii medycznych na świecie, odgrywa kluczową rolę w diagnostyce i monitorowaniu zaburzeń rytmu serca. Jako globalny lider w dziedzinie technologii medycznej i diagnostyki, firma posiada największą na świecie zainstalowaną bazę w obrazowaniu, diagnostyce mobilnej i monitorowaniu pacjentów, z ponad 4 milionami systemów działających na całym świecie. W Polsce GE HealthCare zatrudnia około 500 osób i w 2021 roku wypracował 590 milionów złotych przychodów, co potwierdza silną pozycję firmy na polskim rynku medycznym.

W zakresie diagnostyki arytmii serca, GE HealthCare oferuje kompleksowe rozwiązania obejmujące zaawansowane aparaty EKG z serii MAC, systemy holterowskie oraz innowacyjne oprogramowanie diagnostyczne CardioSoft™. Elektrokardiografy MAC 5, w tym modele MAC 5 Lite, MAC 5 A4 i MAC 5 A5, zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o usprawnieniu przepływu pracy w gabinetach medycznych i szpitalach, oferując precyzyjny zapis EKG spoczynkowego oraz jego automatyczną interpretację. Urządzenia te wyposażone są w zaawansowane algorytmy wykrywania rozruszników serca, rozpoznawania przerostu lewej komory oraz systemy wsparcia dla mniej doświadczonych użytkowników poprzez moduł Hookup Advisor™.

Systemy holterowskie GE HealthCare, takie jak SEER 1000 i CM 4000, umożliwiają długoterminowe monitorowanie rytmu serca przez 48 godzin lub dłużej, co jest niezbędne w diagnostyce przemijających zaburzeń rytmu, które mogą nie być widoczne podczas standardowego badania EKG. Holter EKG SEER 1000 charakteryzuje się kompaktową konstrukcją i funkcją wykrywania migotania przedsionków oraz rozruszników serca, co czyni go idealnym narzędziem do ambulatoryjnej diagnostyki arytmii. Dodatkowo, oprogramowanie CardioSoft™ stanowi kompleksowe rozwiązanie łączące zaawansowane algorytmy diagnostyczne z intuicyjną obsługą, wspierając lekarzy w analizie badań elektrokardiograficznych, testów wysiłkowych oraz monitorowania holterowskiego.

Firma aktywnie inwestuje w rozwój sztucznej inteligencji, analityki danych i rozwiązań chmurowych, które rewolucjonizują diagnostykę oraz zarządzanie danymi medycznymi. Najnowsze technologie GE HealthCare, takie jak platforma Allia™ IGS 7 wykorzystująca rzeczywistość rozszerzoną w obrazowaniu, są już wdrażane w polskich szpitalach, jak Szpital Medicover w Warszawie, gdzie wspierają wykonywanie zaawansowanych zabiegów kardiologicznych. Dzięki ciągłym inwestycjom w badania i rozwój oraz strategicznym partnerstwom, GE HealthCare wyznacza nowe standardy w precyzyjnej diagnostyce kardiologicznej, oferując rozwiązania, które znacząco poprawiają rokowanie pacjentów z zaburzeniami rytmu serca.

Arytmia serca – rokowanie i profilaktyka

Długość życia z zaburzeniami rytmu serca zależy od rodzaju zaburzenia rytmu oraz współistnienia choroby wieńcowej, zastoinowej niewydolności serca lub innych zaburzeń mięśnia sercowego. Prognozy dotyczące migotania komór są poważne, a śmierć następuje szybko bez leczenia doraźnego, podczas gdy większość arytmii przedsionkowych ma doskonałe rokowanie. Dostępność nowoczesnych urządzeń wszczepialnych oraz skutecznych leków znacząco poprawiła rokowanie dla wielu osób z poważnymi zaburzeniami rytmu serca.

Profilaktyka arytmii serca obejmuje modyfikację czynników ryzyka chorób układu krążenia. W Polsce, gdzie choroby układu krążenia stanowią 35% wszystkich zgonów, wprowadzono Narodowy Program Chorób Układu Krążenia (NPChUK) zaplanowany do realizacji w latach 2022-2032. Program ma na celu obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia poprzez wieloaspektowe podejście kładące nacisk na profilaktykę, wczesne wykrywanie i skuteczne leczenie.

Profilaktyka pierwotna obejmuje stosowanie diety zdrowej dla serca, kontrolowanie poziomu cholesterolu i wysokiego ciśnienia krwi oraz regularną aktywność fizyczną. Ważne jest również unikanie palenia tytoniu, ograniczenie spożycia alkoholu i kofeiny oraz kontrola masy ciała. Regularne badania kontrolne i konsultacje kardiologiczne pozwalają na wczesne wykrycie zaburzeń rytmu i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Współczesne podejście do leczenia arytmii serca łączy tradycyjne metody z najnowszymi osiągnięciami technologii medycznych, oferując pacjentom coraz lepsze rokowanie i jakość życia. Rozwój telemedycyny, sztucznej inteligencji oraz innowacyjnych technik ablacyjnych otwiera nowe możliwości w diagnostyce i terapii zaburzeń rytmu serca.

Podobne wpisy