Co to jest terapia powięziowa i jak ją stosować?
Ciało człowieka składa się między innymi z mięśni, kości, nerwów oraz stawów. Wiemy, jak działają wszystkie te części i co robią. Powięź, jako struktura ciała, również należy do tej listy, chociaż 30 lat temu postrzegano ją inaczej niż dzisiaj. W przeszłości powięź była postrzegana głównie jako pasywna błona tkanki łącznej, która służyła jedynie do stabilizacji innych struktur ciała. Czym więcej badań prowadzi się na powięzi, tym bardziej staje się jasne, że nie jest to struktura pasywna, ale aktywna i reaktywna sieć tkanki łącznej. Sieć, która jest „żywa” i dlatego może powodować różnego rodzaju objawy. W tym wpisie przyjrzymy się, co obecnie wiadomo o powięzi, jakie problemy może ona powodować, jak można ją leczyć i w jakim stopniu nauka to wspiera.
Czym jest powięź?
Powięź to rozległa sieć elastycznej tkanki łącznej, która rozciąga się na całym ciele. Otacza, wspiera i łączy wszystkie inne struktury ciała, takie jak mięśnie, stawy, kości i organy. Powięź składa się z trzech warstw:
- powięzi powierzchownej,
- powięzi głębokiej
- powięzi trzewnej.
Powięź powierzchowna to gęsta sieć włókien elastycznych znajdujących się tuż pod skórą. Warstwa ta otula całe ciało i służy również jako amortyzator.
Powięź głęboka otacza mięśnie, ścięgna, więzadła, kości, stawy, nerwy i naczynia krwionośne ciała. Ponieważ warstwa ta zawiera dużo włókien kolagenowych, jest solidna i mało elastyczna. Warstwa głęboka ma również wiele receptorów, więcej niż mięśnie.
Powięź trzewna utrzymuje organy na miejscu, ponieważ ważna jest tutaj stabilność, ta warstwa jest mniej elastyczna niż warstwa powierzchniowa.
Razem powięź zapewnia stabilność i płynny ruch. Ze względu na wiele receptorów, które zawierają informacje, które dostarczają mózgowi. Niektórzy naukowcy uważają nawet powięź za największy organ człowieka.
Jakie objawy może powodować powięź?
Powięź głęboka zawiera między innymi miofibroblasty. Te wyspecjalizowane komórki tkanki łącznej mogą się kurczyć. Dzięki tym wyspecjalizowanym fibroblastom, powięź może zmieniać swoje napięcie niezależnie od wpływów mięśni.
Fibroblasty w odpowiedzi na określone bodźce, takie jak obecność substancji zapalnej w ciągu kilku godzin zmieniają się w miofibroblasty. Komórki te są znacznie bardziej wytrzymałe, powięź natychmiast staje się sztywniejsza. 1
Substancje zapalne są również uwalniane podczas stresu, długotrwały stres może na dłuższą metę powodować problemy fizyczne. Jednak tkanka łączna może również sztywnieć lub przylegać z powodu braku ruchu, przeciążenia, urazu, operacji lub nieprawidłowej postawy. W rezultacie mogą wystąpić stany zapalne, ból, sztywność i ograniczenia ruchowe.
Ponieważ wszystkie powięzi w ciele człowieka są ze sobą połączone, lokalne objawy mogą pojawić się w całym organizmie. Problemy wynikające ze sztywności powięzi są zatem bardzo zróżnicowane. Na przykład:
- Bóle pleców i karku, bóle mięśni i stawów, zrosty
- Niejasne bóle, problemy pojawiające się w chwilach stresu
- CFS, fibromialgia, depresja, wypalenie, przeciążenie psychiczne
- Zaburzenia funkcjonowania fizycznego i psychicznego
- Urazy sportowe i problemy ruchowe związane ze sportem
Co to jest terapia powięziowa?
Terapia powięzi lub terapia tkanki łącznej leczy usztywnienia i zrosty w tkance łącznej, aby uczynić ją bardziej elastyczną. Można to osiągnąć poprzez stymulację mechanoreceptorów w powięzi.
Dr Robert Schleip, czołowy badacz powięzi, wskazuje, że powięź ma cztery typy mechanoreceptorów. Każdy typ ma preferowaną lokalizację, reaguje na inny rodzaj ręcznej manipulacji i wywołuje inny rodzaj wpływu na organizm. Wyróżnia się następujące receptory:
- Receptory reagujące na skurcze i rozciąganie mięśni oraz redukcją napięcia (Golgi, typ Ib)
- Receptory reagujące na gwałtowne zmiany ciśnienia i wibracji z poprawą propriocepcji (Pacini i Paciniform, typ II)
- Receptory reagujące na utrzymujący się nacisk i rozciąganie boczne poprzez hamowanie autonomicznego układu nerwowego (Ruffinie, typ II)
- Receptory śródmiąższowe typu III i IV).
Terapeuta może manipulować tymi mechanoreceptorami powięzi. Szczególnie interesująca jest stymulacja receptorów Ruffiniego i śródmiąższowego, ponieważ receptory te mogą zmniejszać sztywność poprzez hamowanie współczulnego układu nerwowego1.
Terapia powięziowa z wykorzystaniem fali uderzeniowej.
Manipulację tymi mechanoreceptorami można wykonywać ręcznie, na przykład za pomocą określonych technik rozciągania. Fala uderzeniowa może być również stosowana w celu zmniejszenia elastyczności i zwiększenia sztywności powięzi. W rzeczywistości dostępne są specjalne aplikatory do powięzi, które rozwiązują ten problem. Ze względu na specyficzny rozwój tych aplikatorów, mogą one pomóc terapeucie w pobudzeniu mechanoreceptorów w powięzi.
Nie ma jeszcze solidnych dowodów naukowych na interwencje. Dopóki to nie zaistnieje, terapeuci pracują w oparciu o praktykę. Doświadczenia i efekty przeprowadzanych zabiegów są testowane w oparciu o dostępną wiedzę naukową, a jednocześnie praktycy współpracują w badaniach naukowych.
Bibliografia
[1] Schleip, R. (2011). Fascia as a sensory organ: a target of myofascial manipulation. In: Dalton, E. (Red.), Dynamic Body: Exploring Form, Expanding Function (pp. 137-164). Freedom from Pain Institute.