Elektrostymulacja TENS i EMS – czym się różni?

Podstawowe różnice między TENS i EMS

TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation), czyli przezskórna elektryczna stymulacja nerwów, skupia się przede wszystkim na łagodzeniu bólu. TENS działa bezpośrednio na zakończenia nerwowe, blokując przewodzenie sygnałów bólowych do mózgu. To sprawia, że jest szczególnie skuteczny w przypadku różnego rodzaju dolegliwości bólowych — od bólu przewlekłego po ostre stany zapalne.

Z kolei EMS (Electrical Muscle Stimulation), czyli elektryczna stymulacja mięśni, koncentruje się na pracy z tkanką mięśniową. Jej głównym zadaniem jest wywołanie skurczu mięśni, co może służyć zarówno celom rehabilitacyjnym, jak i treningowym. Metoda ta znajduje szerokie zastosowanie w fizjoterapii, szczególnie przy odbudowie masy mięśniowej po urazach czy zapobieganiu jej zanikowi podczas unieruchomienia.

Jak działa każda z metod?

Mechanizm działania TENS

TENS wykorzystuje łagodne impulsy elektryczne, które oddziałują na zakończenia nerwowe w skórze. Działanie to opiera się na dwóch głównych mechanizmach. Pierwszy z nich to teoria bramki kontrolnej bólu, zgodnie z którą impulsy elektryczne blokują przewodzenie sygnałów bólowych do mózgu. Drugi mechanizm polega na stymulowaniu organizmu do produkcji naturalnych substancji przeciwbólowych — endorfin.

Warto zaznaczyć, że TENS znajduje szczególne zastosowanie nie tylko w przypadku bólu przewlekłego, ale również podczas porodu. TENS podczas porodu staje się coraz popularniejszą metodą łagodzenia bólu porodowego, oferując bezpieczną i nieinwazyjną alternatywę dla farmakologicznych środków przeciwbólowych.

Mechanizm działania EMS

EMS działa na zupełnie innej zasadzie. Impulsy elektryczne są tutaj kierowane bezpośrednio do mięśni, wywołując ich skurcz podobny do tego, który występuje podczas naturalnego ruchu. Różnica polega na tym, że w przypadku EMS skurcz następuje bez udziału układu nerwowego. To sprawia, że metoda ta jest szczególnie skuteczna w sytuacjach, gdy naturalne skurcze mięśni są utrudnione lub niemożliwe, na przykład podczas rehabilitacji po urazie.

Praktyczne różnice w zastosowaniu

Wybór odpowiedniej metody zależy przede wszystkim od celu, jaki chcemy osiągnąć. W przypadku elektrostymulatorów przeciwbólowych TENS głównym celem jest uśmierzenie bólu. Te urządzenia sprawdzają się szczególnie przy bólach przewlekłych, nerwobólach czy bólach pourazowych. Terapia TENS może trwać od kilkunastu minut do kilku godzin, w zależności od rodzaju i natężenia bólu.

Z kolei elektrostymulatory EMS znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie celem jest praca z mięśniami — czy to w kontekście rehabilitacji, czy treningu. Sesje EMS są zwykle krótsze niż w przypadku TENS i trwają od 15 do 40 minut. Intensywność stymulacji jest dobierana indywidualnie, w zależności od celów terapeutycznych i tolerancji pacjenta.

Tym, co łączy obie metody, jest wykorzystanie elektrod przyklejanych do skóry. Jednak ich rozmieszczenie różni się w zależności od stosowanej terapii. W przypadku TENS elektrody umieszcza się najczęściej wzdłuż przebiegu nerwów lub bezpośrednio w miejscu bólu. Przy EMS kluczowe jest precyzyjne umieszczenie elektrod na stymulowanej grupie mięśniowej.

Kiedy wybrać TENS, a kiedy EMS?

Wybór odpowiedniej metody elektrostymulacji powinien być podyktowany przede wszystkim problemem, z którym się zmagamy. TENS będzie najlepszym wyborem przy następujących dolegliwościach:

• Przewlekłe i ostre bóle kręgosłupa
• Nerwobóle różnego pochodzenia
• Bóle migrenowe
• Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe oporne na tradycyjne metody leczenia
• Sytuacje wymagające ograniczenia przyjmowania leków przeciwbólowych

EMS natomiast będzie lepszym rozwiązaniem w przypadkach wymagających aktywnej pracy z mięśniami. Metoda ta jest szczególnie skuteczna podczas rehabilitacji po urazach, gdy chcemy zapobiec atrofii mięśni lub ją zredukować. Sportowcy często wykorzystują EMS jako uzupełnienie treningu, szczególnie w okresach regeneracji lub gdy tradycyjny trening nie jest możliwy.

Różnice w odczuciach podczas zabiegu

Podczas stosowania TENS pacjenci najczęściej odczuwają delikatne mrowienie lub pulsowanie w miejscu przyłożenia elektrod. Te doznania nie powinny być nieprzyjemne — wręcz przeciwnie, większość osób opisuje je jako kojące. Intensywność stymulacji można regulować tak, by znaleźć poziom zapewniający najlepszą ulgę w bólu.

W przypadku EMS odczucia są bardziej intensywne, ponieważ dochodzi do rzeczywistego skurczu mięśni. Pacjenci często opisują to jako uczucie podobne do tego, które towarzyszy ćwiczeniom fizycznym. Mimo że może być to początkowo nietypowe doznanie, nie powinno powodować dyskomfortu czy bólu.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

Czy można stosować TENS i EMS jednocześnie?

Chociaż obie metody są bezpieczne, nie zaleca się ich jednoczesnego stosowania w tym samym obszarze ciała. Najlepiej skonsultować się z fizjoterapeutą, który pomoże ustalić odpowiedni plan terapii z wykorzystaniem jednej lub obu metod naprzemiennie.

Czy potrzebuję dwóch osobnych urządzeń do TENS i EMS?

Nie zawsze. Na rynku dostępne są urządzenia combo, które oferują zarówno funkcje TENS, jak i EMS. Wybór między urządzeniem kombinowanym a dedykowanym zależy od indywidualnych potrzeb i celów terapeutycznych.

Która metoda jest skuteczniejsza?

Nie można jednoznacznie stwierdzić, która metoda jest lepsza, ponieważ służą one różnym celom. TENS jest skuteczniejszy w łagodzeniu bólu, podczas gdy EMS lepiej sprawdza się w pracy z mięśniami i rehabilitacji.

Czy te metody mają efekty uboczne?

Obie metody są generalnie bezpieczne, gdy stosuje się je zgodnie z zaleceniami. Mogą wystąpić przejściowe podrażnienia skóry w miejscu przyklejenia elektrod, ale poważniejsze efekty uboczne są rzadkie.

Jak długo trwa pojedynczy zabieg?

Typowa sesja TENS może trwać od 15 minut do kilku godzin, w zależności od rodzaju i nasilenia bólu. Sesje EMS są zwykle krótsze i trwają od 15 do 40 minut, w zależności od celu terapeutycznego i kondycji mięśni.